In de periode van 2017 tot en met 2024 is het aantal aankondigingen van vrijwillige transparantie vooraf ruim vervijfvoudigd, van 160 naar 869 per jaar. Dit blijkt uit analyse van gegevens uit TenderNed.
Vrijwillige transparantie toepassen
Een publieke inkoper die ervoor gekozen heeft om niet Europees aan te besteden, maar twijfelt of hij een opdracht volgens de regels voor opdrachten boven de Europese drempels had moeten aanbesteden, kan gebruikmaken van een zogenaamde ‘aankondiging van vrijwillige transparantie vooraf’.
Een publieke inkoper kan vrijwillige transparantie bijvoorbeeld ook gebruiken als blijkt dat er maar één partij is die de opdracht kan uitvoeren. De reden die in de periode 2017-2024 het vaakst wordt genoemd is 'door specifieke inschrijver te leveren door technische redenen' (65%), gevolgd door 'de aanbesteding valt buiten het toepassingsgebied van de richtlijn' (9%).
Wat vrijwillige transparantie inhoudt
Aankondiging van vrijwillige transparantie vooraf houdt in dat de aanbestedende dienst voor het sluiten van de (raam)overeenkomst zijn voornemen tot gunnen vrijwillig bekendmaakt, waardoor belanghebbenden zich hiertegen kunnen verzetten.
De aanbestedende dienst doet dit door het voornemen tot het sluiten van de overeenkomst via TenderNed in het Publicatieblad van de Europese Commissie te publiceren en minimaal 20 kalenderdagen te wachten met het sluiten van de overeenkomst. Als binnen deze termijn geen rechtszaak wordt gestart, kan de overeenkomst niet meer worden vernietigd.
Meer informatie: aanbestedingsplicht op pianoo.nl.
Aantal aankondigingen vrijwillig transparantie
Het aantal aankondigingen van vrijwillige transparantie is in de periode van 2017 tot en met 2024 ruim vervijfvoudigd, van 160 naar 869 per jaar.
Meestgebruikte CPV-codes vrijwillige transparantie
Vrijwillige transparantie wordt in de periode van 2017 tot en met 2024 het vaakst gebruikt bij de CPV-codes voor IT-diensten: adviezen, softwareontwikkeling, internet en ondersteuning. Bij deze opdrachten komen de meeste vrijwillige transparanties in deze periode van publiekrechtelijke instellingen (39%), gevolgd door gemeenten (29%).
De publicaties van vrijwillige transparantie voor zowel laboratoriumdiensten als medische apparatuur komen met name van ziekenhuizen.
Top 5 CPV-codes vrijwillige transparantie 2017-2024
| Positie | CPV-code | Aantal |
|---|---|---|
| 1 | 72000000-5 IT-diensten: adviezen, softwareontwikkeling, internet en ondersteuning | 450 |
| 2 | 38000000-5 Laboratoriuminstrumenten, optische en precisie-instrumenten | 433 |
| 3 | 48000000-8 Software en informatiesystemen | 309 |
| 4 | 33000000-0 Medische apparatuur, farmaceutische artikelen en artikelen voor lichaamsverzorging | 297 |
| 5 | 79000000-4 Zakelijke dienstverlening: juridisch, marketing, consulting, drukkerij en beveiliging | 251 |
Aankondigingen vrijwillige transparantie per type opdracht
De vrijwillige transparantie wordt in de periode 2017-2024 met name toegepast bij diensten en leveringen. Relatief gezien wordt deze bij leveringen het vaakst gebruikt.
In 2024 vond vrijwillige transparantie plaats bij 7% van de leveringen en bij 4% van de diensten.
Aard van de opdracht vrijwillige transparantie
In absolute aantallen komt de aankondiging van vrijwillige transparantie in de periode 2017-2024 het meest voor bij overheidsopdrachten, gevolgd door raamovereenkomsten. In relatieve zin komt het juist veel voor bij concessieovereenkomsten, in 2023 zelfs bij 49%.
Voor de concessieovereenkomsten hebben de aankondigingen van vrijwillige transparantie vooral betrekking op collectieve zorgverzekeringen.
Vrijwillige transparantie per type aanbestedende dienst
Publiekrechtelijke instellingen en gemeenten zijn verantwoordelijk voor de meeste aankondigingen van vrijwillige transparantie vooraf in de periode van 2017 tot en met 2024. Speciale sectorbedrijven passen de vrijwillige transparantie in deze periode procentueel het vaakst toe (7%). Zij gebruiken het met name bij opdrachten die te maken hebben met IT-diensten en vervoersmaterieel.
