Het innovatiepartnerschap werd op 1 juli 2016 geïntroduceerd. Dat jaar werd de procedure 1 keer gebruikt. In 2018 beleefde de procedure met 12 keer zijn hoogtepunt. In de jaren daarna verloor het innovatiepartnerschap aan populariteit. In 2021 werd de procedure nog maar 3 keer gebruikt.
Herziene Aanbestedingswet 2012 onder de loep
Op 1 juli 2016 wijzigde de Aanbestedingswet 2012. Wat hebben de belangrijkste wijzigingen opgeleverd? In de vorige editie zagen we dat de marktconsultatie wint aan populariteit.
Aanleiding introductie innovatiepartnerschap
De procedure werd geïntroduceerd om innovatiegericht inkopen aantrekkelijker te maken. Voor de introductie kon een onderneming op verzoek van en in samenwerking met een aanbestedende dienst al wel een innovatie ontwikkelen in het voortraject van de aanbesteding.
Na de voorbereidingsfase moest de aanbestedende dienst de gewenste innovatie via een reguliere aanbestedingsprocedure inkopen. Hierdoor konden ook ondernemingen die niet betrokken waren in het voortraject meedingen naar de opdracht. Dit maakte het voor een ondernemingen niet bepaald interessant om in het voortraject van een aanbesteding een innovatie te ontwikkelen.
Procedure innovatiepartnerschap
Met de procedure innovatiepartnerschap kan een aanbestedende dienst een samenwerking aangaan met een onderneming. Hierbij is het binnen de procedure mogelijk om na de ontwikkelfase de innovatie in te kopen.
Beoogde voordelen
- In het innovatiepartnerschap kan de aanbestedende dienst de pre-commerciële fase combineren met de commerciële fase. Dit maakt het voor ondernemingen aantrekkelijker om aan de procedure deel te nemen. Het combineren van beide fases vormt ook het grootste verschil met het pre-commerciële instrument SBIR, ook wel PCP genoemd.
- Met de procedure is meer ruimte ontstaan voor interactie tussen opdrachtgever en potentiële opdrachtnemer. Partijen kunnen het partnerschap in iedere fase van de procedure beëindigen. De procedure biedt de mogelijkheid om samen met het bedrijfsleven te innoveren waarbij ook keuzevrijheid is ingebouwd over de toekenning van intellectuele eigendomsrechten.
- Het innovatiepartnerschap zou tot minder administratieve lasten moeten leiden, omdat voor de inkoop van onder een innovatiepartnerschap ontwikkeld prototype niet meer een afzonderlijke aanbesteding plaats hoefde te vinden. Het is maar de vraag of dit in de praktijk ook zo is uitgepakt.
Na de introductie van het innovatiepartnerschap in 2016 beleefde de procedure in 2018 zijn hoogtepunt. In de jaren daarna nam het gebruik sterk af.
Voorbeelden van innovatiepartnerschap:
Mogelijke oorzaken tegenvallend gebruik
- De looptijd van de procedure kan erg lang zijn, net als bij de concurrentiegerichte dialoog en mededingingsprocedure met onderhandeling. Dit maakt het innovatiepartnerschap arbeidsintensief, een heikel punt voor aanbestedende diensten én ondernemingen.
- Er zijn eenvoudigere manieren om innovatie uit te lokken, zoals functioneel specificeren. Deze manier van uitvragen is voor met name kleinere aanbestedende diensten veel aantrekkelijker, omdat zij vaak onvoldoende inkoop- en juridische deskundigheid in huis hebben om een arbeidsintensieve procedure als het innovatiepartnerschap te voeren.
- Een ander punt dat voor inkopers een obstakel kan vormen, is dat de keuze in de commerciële fase beperkt is tot de bedrijven die binnen de procedure ook aan de ontwikkelfase hebben deelgenomen. Dit betekent dat aanbestedende diensten oplossingen van andere bedrijven niet kunnen inkopen onder het partnerschap.
Knelpunten aanpakken
Tijdens een debat op 25 mei sprak minister Adriaansens met de Tweede Kamercommissie voor Innovatie. De minister gaf aan dat de werkgroep innovatiegericht inkopen de knelpunten bij innovatiegericht inkopen wil aanpakken. Dit najaar doet de werkgroep hier onderzoek naar. Eind 2022 informeert de minister de Kamer over de resultaten en de mogelijke vervolgstappen.
Innovatievriendelijk inkopen
Dat het innovatiepartnerschap nog maar nauwelijks wordt gebruikt, betekent niet dat er niet innovatievriendelijk wordt ingekocht. TenderNed deed samen met PIANOo en de Universiteit Utrecht onderzoek naar de meest innovatievriendelijke publieke inkopers van 2021 in de publieke sector. De Nederlandse Gasunie kocht naar verhouding het meest innovatievriendelijk in. Bekijk de top 10 innovatievriendelijke inkopers.
Sinds 2019 neemt de innovatievriendelijkheid van aanbestedingen overigens wel iets af.
